2011/01/06

Nużeniec - groźny roztocz /część 1/

Demodex to roztocze żyjące w skórze. Nużeńce najczęściej zamieszkują mieszki włosowe, rzadziej gruczoły łojowe lub potowe. Żywią się komórkami nabłonka wyścielającego mieszki włosowe, łuskami sierści/włosów i łojem.
Opis samego pasożyta i jego cyklu życiowego jest ważny dla rozpoznania i zrozumienia choroby - nużycy. Za wystąpienie nużycy u psów zwykle odpowiada Demodex canis.
Cykl życiowy trwa około 30 dni i obejmuje aż pięć faz rozwojowych: jaja, larwy (3 pary odnóży), protopoczwarki (6 par odnóży), poczwarki (8 par odnóży) i osobniki dorosłe (4 pary odnóży).
Demodex canis jest komensalem występującym w skórze i w przewodzie słuchowym psów. Oznacza to, że pojedyncze roztocza można znaleźć w skórze niemal każdego zdrowego psa, bo jest to środowisko ich życia. Komensalizm to forma współżycia dwóch organizmów, w której jeden organizm korzysta z drugiego nie przynosząc mu w zamian żadnych korzyści ale też nie wyrządzając mu krzywdy.

Matka po porodzie przekazuje szczeniętom te roztocza co potwierdza fakt, że szczenięta z cesarskiego cięcia nie mają w swojej skórze nużeńców.
Tylko u niektórych osobników nużeńce się namnażają, wywołując kliniczną postać nużycy miejscowej (zmiany ograniczone do konkretnej okolicy lub kilku okolic na skórze) lub uogólnionej (zmiany obejmujące znaczną powierzchnię skóry).

Na zdjęciu powyżej Demodex canis, źródło: http://www.tailwagginsbakery.com/newsletter.htm 

Demodekoza psia czyli inaczej nużyca psia jest jedną z poważnych dermatoz, charakteryzujących się wyłysieniami.
Powaga nużycy wynika z faktu, że zwykle jest to najczęściej schorzenie wtórne do zaburzeń układu immunologicznego lub spadku odporności spowodowanego inną chorobą. 
Należy ją różnicować z grzybicami skórnymi.

Rasy predysponowane psów to shar-pei, buldog angielski, west highland white terrier, dog, doberman, dalmatyńczyk. U bokserów i owczarków niemieckich zmiany lokalizują się charakterystycznie na głowie.
Predyspozycje rasowe nużycy świadczą o dziedziczności tej choroby.
Poza Demodex canis istnieją inne gatunki nużeńca: Demodex follicularis, Demodex injai, Demodex cati i Demodex gatoi. U psów spotyka się Demodex canis i Demodex gatoi.

Niestety nużyca dotyczy nie tylko psa. Występuje też u ludzi, innych zwierząt domowych i u zwierząt dzikich.
Demodex follicularis wywołuje nużycę człowieka. 
O Demodex injai powinniśmy pomyśleć gdy mamy przed sobą psa cierpiącego na łojotokowe zapalenie skóry grzbietu, szczególnie u rasy WHWT (west highland white terrier). 
Demodex injai ma charakterystycznie krótki odwłok a bytuje w gruczołach łojowych. 

Nużycę kotów może wywołać Demodex cati i Demodex gatoi. 
Demodex gatoi charakteryzuje się krótkim odwłokiem. Co ciekawe bytuje on na powierzchni skóry i wywołuje świąd w przeciwieństwie do pozostałych gatunków nużeńca (jest to tzw. nużyca powierzchowna). Zmiany lokalizują się na głowie, karku, szyi i łokciach, może też wystąpić postać uogólniona. Zarówno Demodex cati jak i gatoi mogą wywołać rumieniowo-woszczynowe zapalenie ucha. Demodekoza kotów jest bardzo rzadko spotykana.

Przypadki nużycy u człowieka zdarzają się i to nie tak rzadko. Nużycę człowieka wywołuje Demodex folliculorum oraz rzadziej Demodex brevis. I tak jak prawie każdy pies ma w swojej skórze Demodex canis, tak prawie 50% ludzi ma w swojej nużeńca typowego dla ludzi.

 Na zdjęciu powyżej Demodex follicularum, źródło: http://www.google.pl/search?q=demodedex+canis+in+human&ie=utf-8&oe=utf-8&aq=t&rls=org.mozilla:pl:official&client=firefox-a
Jeśli chodzi o zarażenie roztoczami Demodex canis przez człowieka a więc kwestię czy jest to zoonoza czy też nie - kwestia jest wciąż kontrowersyjna. Teoretycznie wydaje się to możliwe choć w praktyce spotykane jest bardzo rzadko. Wydaje się, że aby doszło do zarażenia musi istnieć długi i bliski kontakt między psem a twarzą człowieka (skóra na twarzy jest bardzo wrażliwa). Szczenięta zarażają się od suki ssąc mleko a roztocza stwierdza się na pyszczkahttp://bazarkrakow.pl/ch młodych. Dlatego jeśli właściciel śpi ze swoim pupilem zarażenie wydaje się możliwe. Niemniej jednak aby doszło do wystąpienia objawów organizm gospodarza musi być osłabiony. Stąd wydaje się, że połączenie tych wszystkich okoliczności może prowadzić do okazyjnego wystąpienia Demodex canis u człowieka.